Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΗΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 90 ΧΡΟΝΙΑ

Από αυτά που μαθαίναμε στο σχολείο ξέρουμε ότι η τελευταία λειτουργία στην Αγιά Σοφιά έγινε την Τρίτη 29 Μαίου 1453 και μετά η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε. Άλλο ένα ψέμα που ανατρέπεται από τα ψιλά γράμματα της ιστορίας. Η τελευταία λειτουργία έγινε στην Αγιά Σοφία στις 19 του Ιανουαρίου του 1919 από τον παπά Λευτέρη Νουφράκη από τις Αλώνες Ρεθύμνου.

«Τον Ιανουάριο του 1919 δύο ελληνικές μεραρχίες που είχαν σταλεί στην εκστρατεία της Κριμαίας στάθμευσαν στην Κωνσταντινούπολη. Την εποχή εκείνη η Βασιλεύουσα βρισκόταν υπό «συμμαχική επικυριαρχία». Ο πατήρ Λευτέρης Νουφράκης υπηρετούσε στη Β’ ελληνική μεραρχία. Όπως εκμυστηρεύτηκε στους συντρόφους του ο Κρητικός ιερέας από τις Αλώνες Ρεθύμνου «τα όνειρά του ήταν να ακουστεί ο λόγος του Θεού και πάλι στην Αγία Σοφία». Την εποχή εκείνη η εκκλησία λειτουργούσε ως τζαμί και 4 άλλοι στρατιωτικοί Φραντζής, Λιαρομάτης, Σταματίου και Νικολάου επεσήμαναν στον ιερέα πως μια χριστιανική λειτουργία θα προκαλούσε τους Τούρκους,

Μπρος στην επιμονή του παπα-Λευτέρη οι τέσσερις άλλαξαν γνώμη. Με τη βοήθεια ενός Ρωμιού βαρκάρη κατέβηκαν από το πλοίο που μετέφερε τη μεραρχία τους και βρέθηκαν στην εκκλησία. Στον χώρο που βρισκόταν η Αγία Τράπεζα ο παπα-Λευτέρης τοποθέτησε ένα μικρό τραπεζάκι. Βάζει το πετραχήλι του και αρχίζει τη λειτουργία με ψάλτη τον ταγματάρχη Λιαρομάτη. Χρέη νεωκόρου εκτελεί ο υπολοχαγός Νικολάου.

Η εκκλησία σιγά – σιγά γεμίζει από μουσουλμάνους που έχουν έρθει για τη δικής τους προσευχή. Όπως εκμυστηρεύτηκαν στη συνέχεια ορισμένοι από τους πρωταγωνιστές «οι Τούρκοι μας έβλεπαν χωρίς να ξέρουν πώς να αντιδράσουν αφού αυτό που συνέβαινε ήταν κάτι περισσότερο από απίστευτο για αυτούς». Οι 4 αξιωματικοί κοινωνούν και γίνεται η απόλυση. Κάποιοι από τους Τούρκους κινούνται εναντίον τους αλλά τους σταματάει ένας Τούρκος αξιωματικός που ζητάει από τους μουσουλμάνους να μην πειράξουν τους Έλληνες, διότι είναι μεγάλη αμαρτία αν χυθεί αίμα σε ιερό χώρο.

Οι Έλληνες τελικά κατάφεραν να διαφύγουν. Ακολούθησε έντονη διαμαρτυρία των συμμάχων στον Ελευθέριο Βενιζέλο για το συμβάν.» (Τα Νέα 17-10-2009).

Έχω επισκεφθεί επανειλημμένα την Κωνσταντινούπολη και διαβάζοντας τα παραπάνω φαντάστηκα την απόσταση από την θάλασσα στην Αγιά Σοφια Μια απόσταση που την υπολογίζω περίπου στα τρία χιλιόμετρα ανάμεσα από τα σοκάκια. Ο παπά Νουφράκης και η παρέα του έπρεπε να διασχίσουν πήγαινε έλα με τα πόδια μια απόσταση περίπου έξι χιλιόμετρα ανάμεσα σε μουσουλμάνους σε μια εμπόλεμη περίοδο και να τολμήσουν να τελέσουν λειτουργία μέσα στο τότε μεγαλύτερο τζαμί της Κωνσταντινούπολης (Η Αγιά Σοφιά μετατράπηκε από τζαμί σε μουσείο με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ το 1930).

Δεν ξέρω τι ψυχή είχαν αυτοί οι άνθρωποι, που τόλμησαν αυτό το πράγμα αλλά εδώ φαίνεται η περιβόητη Κρητική κουζουλάδα, που περιγράφει στα έργα του ο Καζαντζάκης και κάνει τους Κρητικούς να μεγαλοπρεπούν σε αδιανόητες κατά τους άλλους καταστάσεις.

Αφου διάβασα το παραπάνω δημοσίευμα ψάχτηκα για την ιστορία του παπά Νουφράκη, γιατί, όπως φαίνεται στην φωτογραφία του, από τα πέντε παράσημα, που φέρει στο στήθος είχε κάνει και άλλες ηρωικές «κουζουλάδες». Μόνο μια μικρή αναφορά στο διαδίκτυο και καμιά αναφορά σε κανένα Ρεθεμνιώτικο βιβλίο. Έψαξα στην πόλη μας να βρω μια προτομή, ένα μικρό δρόμο που να φέρει το όνομα του, κάτι τέλος πάντων που να μας θυμίζει αυτό που ο παπά Λευτέρης τόλμησε, που κάποιοι καλοβολεμένοι σαν και μας ποτέ δεν θα τολμούσαμε. Αποτέλεσμα μηδέν. Ντροπή μας! να τιμούμε με την αδιαφορία μας τους ήρωες!

Θεώρησα απαράδεκτο το εαυτό μου, που παρά του ότι είχα φιλοξενηθεί περιστασιακά στις Αλώνες από τον φίλο μου και ανιψιό του Λευτέρη Νουφράκη, μου είχε διαφύγει το μνημείο του και δεν είχα μάθει για την ιστορία του παπά Νούφρη. Επισκέφθηκα το μικρό χωριό Αλώνες και είδα μια προτομή. Πλησιάζοντας διάβασα ότι η προτομή ανήκει στον «Γουσταύο Ντουράν ισπανό αντιπρόσωπο του ΟΗΕ στην Ελλάδα φίλο και ευεργετη των Αλώνων».

Ήμουν σίγουρος ότι οι χωριανοί του παπά Νούφρη δεν τον είχαν ξεχάσει. Στην αυλή του παλιού σχολείου και της μικρής εκκλησίας του Άη Γιάννη, υπάρχει μια επιτύμβια στήλη για τους πεσόντες του χωριού στους πολέμους. Στην βάση της επιτύμβιας στήλης, δεξιά υπάρχει ανάγλυφο το πρόσωπο του παπά Λευτέρη Νουφράκη και αριστερά ανάγλυφο το πρόσωπο του αξιωματικού Εμμανουήλ Θεοδωράκη. Επίσης υπάρχει ένα μικρό οστεοφυλάκειο που αναγράφει «Οστεοφυλάκειο Ελευθερίου Νουφράκη Αρχιμανδριτου και Ιωάννου Αλεβυζάκη πρωτοπρεσβυτέρου».